In 2018 bijna 1,5 miljoen mensen met artrose

In 2018 waren er naar schatting 1.467.200 mensen bij wie de huisarts de diagnose artrose (gewrichtsslijtage) heeft gesteld: 513.900 mannen en 953.300 vrouwen (jaarprevalentie). De meeste mensen zijn gediagnosticeerd met knieartrose (693.400).

49.500 nieuwe gevallen van knieartrose in 2018

In 2018 kregen naar schatting 49.500 mensen de diagnose knieartrose van de huisarts: 18.200 mannen en 31.300 vrouwen. Knieartrose is daarmee de meest voorkomende artrose. In hetzelfde jaar werd de diagnose van artrose aan overige ledematen (overige perifere artrose) 47.700 keer gesteld. Bij vrouwen (32.700) ruim twee keer zo vaak als bij mannen (15.000). De diagnose heupartrose werd in totaal 31.100 keer gesteld.

Bijna 1,5 miljoen mensen met artrose

In 2018 waren er naar schatting 1.467.200 mensen bij wie de huisarts de diagnose artrose (gewrichtsslijtage) heeft gesteld: 513.900 mannen en 953.300 vrouwen (jaarprevalentie). Dat komt overeen met 60,1 artrosepatiënten per 1.000 mannen en 109,9 per 1.000 vrouwen. Vrouwen hebben vaker artrose dan mannen. Mensen met meerdere vormen van artrose zijn in dit totaalcijfer maar één keer meegenomen. De jaarprevalentie betreft alle mensen die ergens in het jaar 2018 bekend waren bij de huisarts voor artrose. Deze mensen hoeven niet allemaal in 2018 contact te hebben gehad met de huisarts voor artrose.

In 2017 stierven 234 mensen aan artrose

In 2017 zijn 234 mensen overleden door artrose: 51 mannen en 183 vrouwen. Dit komt overeen met 0,6 sterfgevallen per 100.000 mannen en 2,1 per 100.000 vrouwen. Vooral op hogere leeftijd sterven mensen als gevolg van artrose. Het gaat hier om sterfgevallen waarbij artrose de onderliggende doodsoorzaak is. Als iemand sterft aan artrose is dat vaak door een complicatie na een gewrichtsvervangende operatie.

Steeds meer mensen met artrose

In de periode 1990-2015 is het aantal patiënten (prevalentie) met artrose gestegen. Voor mannen is er een sterkere stijging waarneembaar (55%) dan voor vrouwen (40%) (RNFM, voorheen RNH-Limburg). De weergegeven trend is gecorrigeerd voor veranderingen in de omvang en leeftijdssamenstelling van de bevolking (standaardisatie).

Overgewicht leidt tot toename artrose

De toename van overgewicht bijvoorbeeld zal zeker geleid hebben tot een toename van de prevalentie van artrose, maar verminderde blootstelling aan gewrichtsbelastend werk zal hebben geleid tot minder mensen met artrose.

Stijging aantal nieuwe patiënten met artrose bij mannen

In de periode 1990-2015 is het aantal nieuwe artrosepatienten voor zowel mannen als vrouwen gestegen. Deze stijging is sterker voor mannen (ongeveer 60%) dan voor vrouwen (ongeveer 30%) (RNFM, voorheen RNH-Limburg). De weergegeven trend is gecorrigeerd voor veranderingen in de omvang en leeftijdssamenstelling van de bevolking (standaardisatie).

Verwachte stijging aantal mensen met artrose door alleen demografie

Op basis van uitsluitend demografisch ontwikkelingen zal het absoluut aantal mensen met artrose (jaarprevalentie) in de periode 2015-2040 naar verwachting met 41% stijgen. De verwachte stijging bedraagt 45% voor mannen en 40% voor vrouwen. De toename zal groter of kleiner kunnen zijn door veranderingen in factoren die de kans op het ontstaan van artrose beïnvloeden (epidemiologische ontwikkelingen). De toekomstige trend op basis van epidemiologische ontwikkelingen is niet gekwantificeerd.

Artrose op nummer negen in top tien ziektelast

In de top tien van ziekten met de grootste ziektelast in de Nederlandse bevolking in 2015, neemt artrose de tiende plaats in. Bij mannen staat artrose niet in de top tien, bij vrouwen staat artrose op de negende plaats. Ziektelast is uitgedrukt in DALY’s (Disability Adjusted Life Years). De DALY is een samengestelde maat voor gezondheidsverlies en is opgebouwd uit twee componenten: de jaren verloren door vroegtijdige sterfte (verloren levensjaren) en de jaren geleefd met ziekte, rekening houdend met de ernst van de ziekte (ziektejaarequivalenten). Nagenoeg alle door artrose veroorzaakte ziektelast wordt gevormd door de jaren geleefd met de ziekte (ziektejaarequivalenten).

Oorzaak artrose onbekend

Bij artrose gaat de kwaliteit van het kraakbeen in het gewricht achteruit. Het wordt dunner, zachter en brokkelig. Dit kan leiden tot botvervorming direct onder het kraakbeen. Er vormen zich aan de rand van het gewricht zichtbare en voelbare knobbels. Dit zorgt voor een beperking in de bewegingsvrijheid van het gewricht. Artrose komt in sommige gewrichten vaker voor, zoals; knieën, heupen, vingers, duim, nek, onderrug en de grote teen. Er zijn een aantal risicofactoren voor artrose. Slechts bij een kleine groep patiënten is een duidelijke oorzaak van de artrose aan te wijzen (bijvoorbeeld bij een ongevalsletsel met gewrichtsbeschadiging of een aangeboren afwijking). Vaak is de oorzaak echter onbekend en gaat het om een samenspel van factoren weergegeven in de tabel.

Artrose kan leiden tot ernstige beperkingen

Artrose beïnvloedt het dagelijks functioneren aanzienlijk. Als gevolg van pijn, stijfheid, verminderde kracht en afname van de fijne motoriek (voornamelijk bij handartrose) wordt het uitvoeren van zelfzorgactiviteiten lastiger. Hierdoor kan de patiënt afhankelijk worden van zijn omgeving en van gezondheidszorgvoorzieningen. De kwaliteit van leven van patiënten met artrose wordt slechter naarmate er vaker pijnklachten zijn. De duur van de pijn bepaalt in hoge mate het (psychosociaal) functioneren. Episoden van pijn en functiebeperkingen worden opgevolgd door een (langdurige) periode zonder klachten. Echter geeft het merendeel van de patiënten aan dat er over een periode van twee jaar wel een toename van pijnklachten is.

In West-Nederland meeste gewrichtsslijtage

In het westen van Nederland geven meer mensen aan last te hebben van gewrichtsslijtages (artrose, slijtagereuma) van heupen of knieën dan in de rest van het land. De regio met het hoogste percentage mensen met gewrichtsslijtage is Zuid-Limburg (11%), gevolgd door de westelijke regio’s Haaglanden (9,7%) en Rotterdam-Rijnmond (9,6%). In deze regio’s komt artrose significant vaker voor dan het Nederlands gemiddelde (8%). In de regio’s Zuid-Holland Zuid, Brabant-Zuidoost, Zeeland en Drenthe zijn de percentages mensen die last hebben van artrose het laagst (onder 6,4%). Zuid-Holland Zuid en Brabant-Zuidoost zijn regio’s die significant onder het Nederlands gemiddelde scoren.

Toelichting regionale verschillen

Informatie over significantie is beschikbaar via de kaart. Significantie geeft een nadere verklaring van de waarde die we mogen hechten aan de gepresenteerde verschillen. De verschillen zouden onder andere verklaard kunnen worden door regionale variaties in leeftijd en geslacht. Deze gestandaardiseerde cijfers zijn ook via de kaart op te vragen.

Kosten van zorg voor artrose 1,3 miljard euro in 2015

In 2015 waren de kosten van de zorg voor artrose 1,3 miljard euro. Dat komt overeen met 21,1% van de totale zorgkosten die gemaakt werden voor ziekten van het bewegingsstelsel en bindweefsel en 1,6% van de totale kosten van de gezondheidszorg in Nederland. Bij zowel mannen als vrouwen zijn de kosten van knieartrose hoger dan die van heupartrose.

Grootste deel kosten voor artrose gemaakt in ziekenhuis

Van de kosten voor artrose werd het grootste deel (48%) besteed aan ziekenhuiszorg. Daarnaast ging 37% naar ouderenzorg en 5,7% naar eerstelijnszorg. Van de kosten voor eerstelijnszorg komt een klein deel voor rekening van knie- en heupartrosen en het grootste deel (86%) voor rekening van de overige artrosen.

Ruim 70% van de kosten naar vrouwen

Het aandeel in de kosten voor artrose in 2015 was veel groter voor vrouwen (72%) dan voor mannen (28%). Artrose komt dan ook meer bij vrouwen voor dan bij mannen. Vooral onder ouderen is het verschil in kosten tussen mannen en vrouwen groot. De kosten van de zorg voor artrose nemen toe met de leeftijd. Voor personen jonger dan 40 jaar worden er relatief weinig kosten gemaakt voor artrose.

Hoog bereik screening zuigelingen op dysplastische heupontwikkeling

Het exacte bereik van screening op dysplastische heupontwikkeling is niet bekend. Maar aangezien bijna 100% van de zuigelingen het consultatiebureau bezoekt, is het bereik zonder twijfel hoog. In hoeverre met de vroege opsporing van deze heupafwijking artrose aan de heup wordt voorkomen, is niet duidelijk.

Gewicht reducerende interventies bevorderen lichamelijk functioneren

Gewichtsverlies, voornamelijk via een gewicht reducerend dieet in combinatie met fysiotherapie, is effectief gebleken op verbetering van het lichamelijk functioneren bij patiënten met knieartrose.

Vrouwen vaker opgenomen voor artrose dan mannen

In 2010 waren er 52.695 ziekenhuisopnamen en 10.172 dagopnamen voor artrose. Het aantal opnamen kan groter zijn dan het aantal opgenomen personen, doordat een persoon vaker per jaar opgenomen kan zijn. Gemiddeld bleven patiënten ruim zes dagen in het ziekenhuis. Het aantal opnamedagen komt hiermee op ongeveer 320.000. Het aantal ziekenhuisopnamen was ongeveer twee keer groter voor vrouwen dan voor mannen en het aantal dagopnamen was anderhalf keer groter voor vrouwen dan voor mannen. Deze grotere aantallen ziekenhuis- en dagopnamen voor vrouwen komen overeen met het feit dat artrose vaker bij vrouwen voorkomt (LMR).

Sterke toename aantal ziekenhuisopnamen en afname opnameduur

In de periode 1995-2010 verdubbelde het aantal ziekenhuisopnamen voor mannen en steeg het aantal ziekenhuisopnamen voor vrouwen met ruim 60% (dit is gecorrigeerd voor veranderingen in de omvang en leeftijdssamenstelling van de bevolking). Mensen verbleven wel minder lang in het ziekenhuis. De gemiddelde opnameduur nam af met ongeveer 60%. Het aantal klinische opnamedagen daalde, voor mannen met ruim 10% en voor vrouwen met bijna 40%.

Aantal dagopnamen sterk toegenomen

Het absoluut aantal dagopnamen voor artrose steeg sterk in de periode 1995-2010, van 2.227 in 1995 naar 10.172 in 2010. Voor mannen nam het gestandaardiseerde aantal dagopnamen met bijna een factor drie toe, voor vrouwen met een factor 4,5 (LMR).

Bron: volksgezondheidenzorg.info