Jaarlijks sterven duizenden 65 plussers na een val. In 2014 waren het er 3000, maar met de toenemende vergrijzing zal dit getal in de prognose de komende 15 jaar oplopen tot circa 4800. Het vaakst vallen ouderen in hun directe woonomgeving. Er bestond wel een goede groepstherapie, maar daar deden te weinig 65 plussers aan mee. In de nieuwe therapie Zicht op Evenwicht van de Universiteit Maastricht zoekt de zorgprofessional de oudere thuis op om daar 1-op-1 samen te werken aan vermindering van val-angst en verbetering van zijn of haar functioneren. De oudere krijgt in samenspraak op maat gesneden adviezen en volgt een praktisch oefen-programma dat aansluit op de persoonlijke mogelijkheden. Resultaat: 30% minder valincidenten binnenshuis. Op 12 mei promoveert Tanja Dorresteijn op haar onderzoek dat dit aantoont.
Zicht op evenwicht
In de persoonlijke ‘aan-huis-therapie’ komt de zorgprofessional – veelal een verpleegkundige van de thuiszorg, of fysio- of ergotherapeut – 3 keer op bezoek bij de oudere en heeft daarnaast een 4-tal keren telefonisch contact. Samen met de oudere zelf wordt bekeken wat het beste oefenprogramma is om mobieler te worden: elke oudere krijgt een programma op maat. Onderwerpen die aan bod komen zijn ondermeer de gedachten die ouderen hebben over vallen, het nut van lichaamsbeweging en hoe ze hun gedrag veiliger kunnen maken. Tanja Dorresteijn volgde zo 12 maanden lang de voortgang van enkele honderden patiënten. Haar studie laat zien dat de nieuwe intensieve aanpak niet duurder uitpakt dan reguliere zorg.
Nieuwe aanpak voor Nederland
De erkenningscommissie van het RIVM Centrum Gezond Leven heeft de interventie erkend op het allerhoogste niveau (Effectief: sterke aanwijzingen voor effectiviteit). Ook het Trimbos Instituut heeft Zicht op Evenwicht inmiddels aangemerkt als geschikte therapie. Het Trimbos neemt de inwijding en opleiding van de zorgprofessionals voor de 1-op-1 methode op zich. Tanja Dorresteijn en haar promotor professor Ruud Kempen: “We hopen dat alle zorgverzekeraars nu spoedig de vergoeding voor de cursus in hun polissen opnemen, zodat er geen drempel meer is om deel te nemen”. De kosten voor de cursus zijn circa 700 Euro per deelnemer. Daar staat tegenover dat minder valincidenten en verbeterd functioneren ook een besparing op de hoge zorgkosten gerelateerd aan valincidenten opleveren. In 2014 bedroegen die kosten in Nederland nog 810 miljoen Euro.
Val-angst overwinnen
Ouderen die vallen breken vaak een heup, arm of been en lopen niet zelden hoofdletsel of zelfs een hersenschudding op. En hoe ouder ze zijn hoe groter de kans op ernstige gevolgen. Dorresteijn: “Alleen al die bezorgdheid om te vallen zorgt voor problemen. Ouderen komen de deur niet meer uit en als ze toch gaan, zijn ze soms zo onzeker dat ze uitgerekend daardoor eerder vallen. Per persoon brengen we zo goed mogelijk in kaart wat helpt om die angstgevoelens te overwinnen en wat de goede oefeningen zijn om meer balans te krijgen, bijvoorbeeld krachtoefeningen of andere vormen van lichaamsbeweging. De meeste ouderen kunnen met de juiste begeleiding vaak toch meer dan ze denken. Zo kunnen ouderen mogelijk zonder professionele hulp zelf weer zelf douchen of boodschappen doen”.
Isolement doorbreken
In de 7 contactmomenten van de therapie stelt de zorgprofessional met de oudere een plan op om beperkingen te overwinnen. Dorresteijn: “Val-angst leidt tot een gebrek aan beweging en soms zelfs tot een isolement. Een van de belangrijkste effecten van de nieuwe aanpak is dat we juist dit doorbreken. We zien dat ouderen na een jaar een stuk minder bezorgd zijn om te vallen, waardoor ze wat gemakkelijker gaan bewegen en meer (sociale) activiteiten gaan ontplooien. Dit past heel goed in het huidige overheidsbeleid om meer ouderen langer zelfstandig te laten wonen”.
