Uit de zorgcrisis? Begin bij mensen zelf!

Hoe gaan uw patiënten/cliënten om met alle veranderingen en eisen die dagelijks op hen afkomen?
Herkent u ze? Mensen die tijd denken te winnen door later naar bed te gaan, vroeger op te staan, pauzes over te slaan en minder tijd te besteden aan hun gezin en hobby’s? Die mensen die beter ‘connected’ zijn met hun iPhone en Blackberry dan met hun gezin of andere dierbaren?

De wereld verandert snel. Zo snel dat het niet altijd gemakkelijk is om alle veranderingen bij te benen. Hoe gaan de mensen in uw omgeving hiermee om? En u? Staat u weleens stil en vraagt u zich dan af hoe het nu echt met u gaat?

We praten met zijn allen over zorgkosten die stijgen (zie ook mijn vorige column).
Er zijn meerdere factoren die hierop van invloed zijn. Meer zorgvraag, meer zorgaanbod, vergrijzing. En de hedendaagse technologie zorgt ook niet voor een rem. Voor elk probleem lijkt tegenwoordig een oplossing te zijn. Dat willen we graag denken.
Eén factor die ik eruit wil lichten, is de rol van het individu. Uw patiënt/ cliënt, maar ook u en laat ik mezelf niet vergeten. Ik bedoel niet alleen onze rol als professional, maar u en ik als burger. Het gaat over onszelf. Ik ben ervan overtuigd dat een sleutel om zorgkosten te beheersen bij ons als individu ligt. De wereld om ons heen is niet direct te beïnvloeden. Ons eigen gedrag wel.

‘Je goed voelen en vitaal zijn’, dat is wat we nodig hebben willen we staande blijven in deze hectische wereld. Vitaliteit is levenskracht, energie. Het is dé basis om te presteren, gezond te blijven en ons potentieel te benutten.
We kunnen zorgkosten besparen door onze vitaliteit beter te managen. Door preventief en proactief handelen. Oplossingen worden naar mijn mening nu veelal te laat, buiten onszelf en in de medische wereld gezocht.

Dat wat gemanaged moet worden is in essentie ‘gezond gedrag’. Dit begint bij zelfkennis en zelfbewustzijn. Zelfreflectie… kijken naar je gewoontes. “Welke effecten heeft mijn gedrag op mijn gezondheid?”.
Niets nieuws! Fysiotherapeuten en andere zorgverleners en gezondheidsvoorlichters verkondigen dit al jaren. En ze boeken succes! Steeds minder Nederlanders roken en geleidelijk aan voldoen steeds meer mensen aan de Nederlandse Norm van Gezond Bewegen. Toch is er nog veel winst te behalen. Het aantal mensen met burn-out, stressklachten, depressiviteit, overgewicht en slaapstoornissen blijft stijgen.
Deze ‘grote klachten’ beginnen vaak met kleine signalen, periodes dat het even wat minder gaat, zonder dat men precies weet waardoor het komt. Deze signalen worden echter onvoldoende opgepikt. In plaats van regelmatig herstel te nemen, rent men door. De balans van inspanning en herstel raakt steeds meer verstoord. We verbruiken vaak veel meer energie dan dat we ‘bijtanken’.
Anno 2012 is er dan ook behoefte aan een interventie van ‘bewust even stil staan’. Een hulpmiddel dat inzicht geeft waarom het even niet lekker gaat. Je bewust maakt van je energiegevers en energievreters en concrete handvatten aanreikt om je energieniveau te laten stijgen. Een goed gesprek over vitaliteit. Gevolgd door een concreet plan van aanpak.

Loehr en Schwartz (The power of full engagement, 2001) hebben een model ontwikkeld dat uitgaat van vier bronnen van energie: fysieke conditie, mentale kracht, emotionele balans en zingeving.
Energiek zijn is meer dan gezond zijn. Het is in balans zijn op deze vier gebieden. Het is geen optelsom van de delen. Het is belangrijk dat het goed gaat op elk terrein. Is iemand fysiek in topconditie en ook goed in staat om zich mentaal te focussen, maar doet hij werk waaruit hij weinig tot geen betekenis haalt? Dan heeft dat op den duur een negatief effect. Hij gaat dan door zijn geringe verbondenheid met zijn werk energie lekken.

Zingeving Zinvol bezig zijn. Haalt iemand voldoende betekenis uit zijn werk, gezin, omgeving, maatschappij? Mensen willen een zinvolle missie dienen die verbonden is met hun dieper liggende waarden. Maar doet een persoon de dingen waarvan hij zegt dat die belangrijk zijn? Komen zijn waarden en normen overeen met die van het werk?	Mentale kracht Het vermogen om te concentreren, prioriteiten te stellen en creatief te denken. Waarop richt iemand zijn aandacht en hoe houdt hij zijn focus? Hoe gaat hij om met de constante prikkels, zoals de mobiele telefoon, mail en internet. Bepaalt iemand zelf zijn agenda? Wanneer is hij wel en niet bereikbaar? Hoe zit het met de balans tussen werk- en privéleven?
Fysieke conditie Dit is de ‘energietank’. Slaapt, ontspant en beweegt iemand voldoende? Eet hij regelmatig en gezond? Hoe is zijn alcohol en rookgedrag? Neemt hij voldoende passieve en actieve vormen van herstel zodat hij kan bijtanken?	Emotionele balans Het managen van emoties. Hoe gaat iemand om met positieve en negatieve prikkels? Is er een gevoel van veiligheid en vertrouwen? Hoe is de relatie en interacties met anderen? De manier waarop hij prikkels ervaart, bepaalt zijn emotie, zijn stressreactie.

Vitaliteit gaat om een voortdurend proces van laden en verbruiken van energie. Zaak is om dit op de juiste momenten en in de juiste hoeveelheden te doen. Hiervoor is inzicht en bewustzijn nodig.
Het model van de vier bronnen is praktisch en eenvoudig en kan u en uw patiënten/cliënten helpen om bewust stil te staan en te reflecteren op de eigen ‘energiehuishouding’, eigen gedrag. Op basis van de bevindingen kan een oplossing liggen in relatief eenvoudige maatregelen die consequent worden volgehouden, zoals hervatten van sportactiviteiten, beter en regelmatiger eten en de mail of mobiele telefoon uit zetten. Het kan ook zijn dat de oplossing grotere consequenties heeft zoals van baan of werkgever veranderen.
Het model biedt een breed perspectief en geeft handvatten om de menselijke energie goed te managen. Een krachtig fundament voor een gesprek over vitaliteit.

Laten we goed omgaan met de menselijke energie en elkaar inspireren regelmatig en tijdig stil te staan. Een model is voor handen. Nu nog doen!

Benieuwd hoe een vitaliteitsgesprek werkt als preventiemiddel? Kijk hier en hier voor ervaringen.

Nieuwsgierig naar mijn ideeën over hoe we mensen in beweging kunnen krijgen om beter voor zichzelf te zorgen? Lees dan mijn volgende en tevens laatste column