“Het allermooiste zou zijn als we de ontwikkeling van gewrichtsreuma al heel vroeg kunnen stoppen. Met opsporing door conventionele röntgentechnieken zijn we eigenlijk te laat. Dan heeft de ziekte al flink om zich heen gegrepen.”
Reumatoloog Conny van der Laken is betrokken bij nieuwe beeldvormende technieken naar gewrichtsreuma. “In een notendop: veel eerder de diagnose kunnen stellen en de juiste medicijnen bij de juiste patiënt”, vult hoogleraar Cor Verweij aan, een van de projectleiders. Nieuwe beeldvormende scans, ontstekingscellen vroeg opsporen en patiënten typeren voor welke geneesmiddelen zij het meest geschikt zijn: dat is de kern van het onderzoek naar gewrichtsreuma waaraan hoogleraar Inflammatory Disease Profiling Cor Verweij en reumatoloog Conny van der Laken werken. “Met de huidige technieken stellen we de diagnose gewrichtsreuma vaak pas als het kraakbeen en bot al beschadigd zijn. Te laat, want die schade wil je liever voorkomen”, licht de reumatoloog toe. Verweij voegt toe: “Bovendien hebben we naast die late diagnose nog een probleem: bij dertig procent van de patiënten werken de medicijnen niet goed. Kortom, we willen en de diagnose vervroegen, en de medicijnen beter kiezen.”
Schade aanrichten
Voor de vroege diagnose is het noodzaak de ontstekingscellen op te sporen die gewrichtsreuma veroorzaken. “Hoe reuma ontstaat, weten we nog niet. Wel weten we dat gewrichtsontsteking al langere tijd aanwezig kan zijn voordat je dit aan de ‘buitenkant’ kunt vaststellen”, legt Van der Laken uit. “De ontstekingscellen kunnen we opsporen door zogeheten ‘markers’ in te spuiten met een kleine hoeveelheid radioactief materiaal. De markers hechten zich aan de ontstekingscellen en dat kunnen we weer zien met PET-scans, een beeldvormende techniek die al met succes in kankerdiagnostiek wordt toegepast.”
De behandelingen van gewrichtsreuma die de laatste vijftien jaar zijn ontwikkeld, zijn behoorlijk duur. Verweij: “De juiste medicijnen bij de juiste patiënt is dus ook een maatschappelijk belang. En inmiddels weten we dat bij verschillende patiënten verschillende soorten ontstekingscellen actief zijn. Zaak dus om testen en procedures te ontwikkelen zodat artsen een effectieve behandeling kunnen kiezen.”
Impuls
Nederland staat internationaal hoog aangeschreven in onderzoek naar gewrichtsreuma. Met een subsidie van 12,5 miljoen euro van het Center for Translational Molecular Medicine (CTMM) heeft dat onderzoek een flinke impuls gekregen. Het CTMM is een partnership met zes academische ziekenhuizen, waaronder VUmc, en de industrie. Een deel van dat onderzoek doen VUmc en het Jan van Breemen Instituut samen. Verweij: “De komende vijf jaar volgen we vierhonderd patiënten die klachten hebben maar nog geen gewrichtsreuma. Dat levert een schat aan gegevens op.” Van der Laken: “Uiteindelijk willen we erachter komen hoe we de ontwikkeling van ontstekingen en de schade kunnen vertragen, misschien zelfs voorkomen. Dat zou natuurlijk het mooiste zijn.”
Bron: VUmc
