Je moet schieten anders kun je niet scoren

Je moet schieten anders kun je niet scoren. Deze uitspraak van Johan Cruyff is de titel van een boekje dat vol staat met dit soort uitspraken van de beste voetballer die Nederland ooit gekend heeft. Op het eerste gezicht zo logisch dat ze een lach opwekken, maar bij verder doordenken een wereld aan onvermoede inzichten bevattend. Je moet het initiatief hebben om iets te kunnen bereiken. Het Keurmerk Fysiotherapie is een jong kwaliteitsregister in de Fysiotherapie dat dit principe omarmt. In het vervolg van dit blog zal ik toelichten waarom het Keurmerk is opgericht, wat het is en hoe het met dit principe omgaat.

De waarde van fysiotherapie

Fysiotherapie is een vak dat vanuit haar inhoud enorm krachtig is, krachtiger dan nu wordt ingezet in de Gezondheidszorg. Fysiotherapie brengt mensen in beweging door behandeling, en fysiotherapie kan mensen in beweging houden door coaching. Meer bewegen leidt tot een betere kwaliteit van leven en minder kosten voor de maatschappij. Dat is de waarde van fysiotherapie in een notendop, simpel en logisch. Johan Cruyff had het kunnen uitleggen.

De waarde van fysiotherapie moet bewaard en benut worden waar mogelijk. Bewaren gaat niet vanzelf. Kwaliteitsinitiatieven zouden met plezier moeten worden uitgevoerd, met het oog op verbetering van de zorg voor de mens tegenover ons. Helaas wordt door het woud van regelgeving en verantwoordingssystemen het leuke van het leren niet meer gezien en verwordt werken aan kwaliteit tot een administratieve klus of het ‘halen van punten bij een cursus’.

Benutten van de waarde van fysiotherapie is zo mogelijk nog moeizamer. Patiënten die we niet moeten hebben worden naar ons verwezen, en patiënten die bij ons zouden moeten komen worden niet doorgestuurd. De huisartsenpoli’s zitten in het weekend vol met sportblessures, lange wachttijden veroorzakend, maar we zien slechts zeer zelden een sportfysiotherapeut in een dergelijke poli. Veel geld gaat naar beeldvormend onderzoek zoals MRI’s. We weten dat goed opgeleide fysiotherapeuten dit verwijsbeleid beter uitvoeren dan huisartsen maar toch is een verwijzing door de therapeut verzekeringstechnisch nog niet mogelijk. Als bij een injectie nauwkeurig gelokaliseerd moet worden zijn er fysiotherapeuten die onder echogeleiding de arts zeggen waar hij moet prikken omdat ze het zelf niet mogen. “Ja, daar moet hij erin”. Doet niet voor niets erg denken aan de paarse krokodil “Ja, daar staat hij….”. Voorbeelden te over waar fysiotherapie op een voor de maatschappij zinvolle manier kan worden ingezet.

Scoren met Keurmerk Fysiotherapie

Voor het Keurmerk Fysiotherapie is de waarde van Fysiotherapie wat voor Johan Cruyff de bal was. Wij moeten als fysiotherapeuten die bal onder controle hebben en wij moeten schieten om te kunnen scoren. Dat betekent dat wij moeten bepalen hoe we aan kwaliteit werken (met de bal aan de voet), dat wij met ons krachtige verhaal naar buiten treden (al passend naar voren), en dat wij ook in cijfers laten zien wat we doen (scoren).

Angst voor negatieve effecten van het zichtbaar maken wat we doen gaat ons daarbij niet helpen. Er is altijd wel ergens een graspolletje waardoor de bal raar stuitert, of een collega die een behandelgemiddelde van meer dan 50 heeft bij mensen met lage rugpijn. De bal blijft voor het gehele team wel vooruit rollen.

Als Keurmerk Fysiotherapie vinden we dat scoren allereerst is het verbeteren van de zorg voor de mens die tegenover ons zit. Effectiever helpen van mensen schenkt meer vreugde in het werk dan een euro erbij. Scoren is op de 2^e plaats het verbeteren van de positie in de gezondheidszorg, door opname in zorgketens, uitbreiding van bevoegdheden en ja, ook door een hogere winst of salaris. Het laatste mag echter niet de primaire drijfveer zijn, kwaliteit doe je voor jezelf en je patiënt en als die kwaliteit goed is kun je hem ook gemakkelijker verkopen. In die volgorde en niet andersom.

Om kwaliteit bij onszelf te houden, om werken aan kwaliteit op een leuke en bewezen effectieve manier mogelijk te maken en om vervolgens de waarde van fysiotherapie optimaal te benutten, hebben we het Keurmerk Fysiotherapie ingesteld. Het Keurmerk is een stichting zonder winstoogmerk en kent een vierkoppig bestuur, een Raad van Advies, een Raad van Toezicht en een aantal werkgroepen. Het Keurmerk is een initiatief van vier fysiotherapeuten met een uitgebreide ervaring en kennis in bestuurlijke zin en vakinhoudelijke zin. De stichting wordt ondersteund door een klein kantoor. De belangrijkste activiteit van het Keurmerk Fysiotherapie is het inrichten en onderhouden van een kwaliteitsregister, maar kent tevens een aantal begeleidende activiteiten om de deelnemers te ondersteunen. Tevens spreekt het Keurmerk Fysiotherapie met alle zorgverzekeraars, en overige relevante stakeholders om de waarde van kwalitatief goede fysiotherapie voor de patiënt, de stakeholder in kwestie en de maatschappij als geheel onder de aandacht te brengen.

Opname in het register stimuleert het reflectief werken aan kwaliteit en het zichtbaar maken van de uitkomsten van onze zorg. In het register zijn zowel fysiotherapeuten als fysiotherapiepraktijken opgenomen. Een fysiotherapeut kan individueel deelnemer worden zonder in een Keurmerk praktijk werkzaam te zijn, het omgekeerde is niet mogelijk; in een Keurmerk praktijk moet iedere fysiotherapeut ook individueel deelnemer zijn.

De kern van de Keurmerk deelname is peer review. Peer review wordt ook collegiale of onderlinge toetsing genoemd. Het is een methode om de kwaliteit van werken te verbeteren, verifiëren of controleren door het werk te onderwerpen aan de kritische blik van een aantal gelijken (Engels: peers), meestal vakgenoten of collega’s. De handelwijze van het Keurmerk is doorspekt van het peer review principe. Voor de deelnemers uit zich dat in de Peer Review bijeenkomsten en in de Praktijk visitatie.

Deze vorm van toetsing is formatief, wat betekent dat je niet op de inhoud kunt worden afgerekend. Peer review geeft de mogelijkheid in een veilige omgeving je eigen vragen en zwakke punten voor te leggen aan collegae waardoor het leermoment veel groter is dan wanneer er consequenties verbonden zijn aan de inbreng. Het niet afrekenen op je inbreng in de groep maakt het leuk en leerzaam.

Deelname aan peer review hoort bij deelname aan het register, net als een aantal uren na en bijscholing en een POP formulier. Voor een Keurmerk praktijk wordt daar de visitatie en deelname aan het verzamelen van outcome data toegevoegd. Deze outcome data worden verzameld in een database en op generiek niveau – de gemiddelden van grote groepen therapeuten-, gebruikt om de waarde van de fysiotherapeutische zorg aan te tonen. Ook worden de outcome data teruggekoppeld naar de therapeut zelf zodat deze in zijn peer review groep de uitkomsten kan vergelijken met zijn peers en van dit vergelijk kan leren. Outcome data van individuele Keurmerk fysiotherapeuten worden niet door het Keurmerk ter beschikking gesteld aan derden, dat zou immers het veilige aspect dat zo nodig is om van elkaar te kunnen leren, geweld aandoen. Het Keurmerk kent wel een soort veiligheidsventiel: er wordt gecontroleerd op deelname aan de diverse onderdelen en indien een indicator opvallend afwijkt van de gemiddelden kan worden besloten tot een extra toets. In die toets wordt onderzocht of de praktijk in kwestie een goede reden heeft om af te wijken. Is dit niet het geval dan is een verbetertraject verplicht om opname in het register te blijven behouden. Op deze wijze wordt een deelnemer nooit op een koud getal van het register geschrapt, maar pas na een zorgvuldig en persoonlijk onderzoek, en na de kans op verbetering.

Een strategie die werkt

Het Keurmerk Fysiotherapie bestaat nu anderhalf jaar en de strategie werkt. Heel veel fysiotherapeuten doen inmiddels aan peer review, schrijven persoonlijke ontwikkelprofielen en volgen de na en bijscholing. Bezig met het vak zoals het hoort als het over kwaliteit gaat.

Ook qua deelnemersaantal kennen we een stormachtige groei. In het jaar 2016 telden we tot nu toe meer dan 1500 nieuwe aanmeldingen. Dat is mooi. Heel mooi. Hiermee komen we op een totaal aantal deelnemers dat het mogelijk maakt de visie van het Keurmerk verder te verwezenlijken. We gaan daar het komend jaar zeker mee door en we zullen de hulp die wij geven met het uitvoeren van peer review en visitatie uitbreiden.

Interesse vanuit de zorgverzekeraar en politiek

Bijkomend voordeel is dat de meerwaarde van dit systeem ook door verzekeraars wordt ingezien. Verzekeraars stellen individuele opname in een kwaliteitsregister als voorwaarde voor contractering, waarbij gekozen kan worden uit het Keurmerk Fysiotherapie of uit het CKR. Daarenboven werd de grootste zorgverzekeraar van Nederland, het Zilveren Kruis, in mei bereid gevonden om Keurmerk praktijken in aanmerking te laten komen voor de Plusstatus. Daar zijn wij trots op. Een bevestiging dat laten zien wat je doet en werken aan kwaliteit niet door keiharde onderhandelingen hoeft te worden voorafgegaan.

Aan ons de uitdaging om ondanks politieke perikelen primair aan kwaliteit te blijven werken met het oog op de zorg voor de patiënt en onze eigen beroepstrots. Daarnaast ligt er een klus om vooral ook duidelijk te maken aan de hand van onze uitkomsten dat Fysiotherapie besparingen oplevert in de rest van de zorgketen, en dat verzekeraars en overheid daarom over de schotten van de paramedie heen moeten kijken. Dat gaat niemand voor ons doen omdat ze ons aardig vinden, of omdat we een goede opleiding hebben afgerond. Dat moeten we zelf doen, zelf het initiatief nemen, op een manier die de zorg voor de mens die tegenover ons zit verbetert. Want, om met Cruyff af te sluiten, je moet zijn waar de bal gaat komen, niet waar hij al is…