Als het zorgstelsel niet snel en drastisch wordt omgegooid zullen Nederlanders in 2020 meer dan een kwart van hun inkomen moeten besteden aan gezondheidszorg, voorspelt Roland Berger Strategy Consultants. Nu ligt dat percentagen nog op 15 procent. Dat is gemiddeld meer dan zevenduizend euro per jaar, tegen vierduizend euro nu. Vooral de technologische vernieuwing en de vergrijzing zullen de kosten opjagen naar 100 miljard euro, tegen ruim 50 miljard in 2002. Het bureau vindt het noodzakelijk dat burgers, om al te hoge premies in de toekomst te vermijden, gaan sparen voor de zorg van straks.
De aandacht voor meer efficiëntie in de zorg is weliswaar terecht en noodzakelijk, maar zal slechts een geringe invloed hebben op het beperken van de enorme stijgingen, zo stellen de onderzoekers. Daarom zou een geheel nieuw zorgstelsel met meer keuzevrijheid noodzakelijk zijn, waarbij ons huidige pensioenstelsel als voorbeeld zou kunnen dienen. Als gevolg van efficiënter werken voorspelt het bureau een kostenreductie van maximaal drie tot vijf procent op de totale voorspelling van 28 procent van de inkomensbesteding aan zorg in 2020. Gesteld dat deze besparingen inderdaad haalbaar zijn, zou de werkende Nederlander in 2020 nog steeds 23 tot 25 procent van zijn inkomen aan zorg moeten uitgeven bij ons huidige stelsel. Op dit moment ligt dit percentage op vijftien procent. ‘Ons huidige zorgstelsel zou deze enorme groei eenvoudigweg niet langer aankunnen’, aldus de onderzoekers. Het strategisch adviesbureau baseert zich hierbij op CBS-gegevens over de ontwikkelingen in de zorg sinds 1990, de verwachte innovatie en de voorspelde demografische ontwikkelingen.
Meer keuzevrijheid
‘Door de toenemende vergrijzing die in een exponentieel hogere zorgbehoefte resulteert en de sterke innovatieve ontwikkelingen in deze sector, gaan de kosten structureel flink omhoog. Een verdubbeling, exclusief inflatie, in 2020 ten opzichte van de huidige uitgaven is niet onrealistisch,’ aldus dr. Anshu Gupta, werkzaam bij Roland Berger. ‘Een ander gevolg van de vergrijzing is dat de toenemende kosten moeten worden opgebracht door steeds minder mensen. Daarbij komt dat de economische groei zeer bescheiden zal zijn. Logisch gevolg is dat de zorgkosten als percentage van het BBP een zeer grote stijging vertonen waardoor werkende mensen over vijftien jaar een kwart tot bijna een derde van hun inkomen aan zorg zouden moeten besteden.’
De oplossing voor ons exploderende zorgsysteem ligt volgens Roland Berger op twee fronten: enerzijds efficiëntieverbetering, anderzijds meer keuzevrijheid voor zowel ‘de gebruiker’ als de zorgverlener. Die keuzevrijheid zou niet alleen in het gebruik en het aanbod van zorg moeten bestaan, maar ook in de financiering ervan.
Pensioenstelsel als voorbeeld
De situatie die Roland Berger schetst is niet typisch Nederlands. Alle OESO landen kampen de komende jaren met gigantisch hoge kosten in de zorg. Volgens Roland Berger zou het huidige Nederlandse pensioenstelsel als voorbeeld kunnen dienen voor het herinrichten van de financiering van ons toekomstige zorgstelsel.
In Nederland gaat het grootste deel van de pensioenpremie die werkenden betalen naar een ‘eigen spaarpot’ waaruit het toekomstige pensioen gefinancierd wordt. In de ons omringende landen is dat niet het geval. De pensioenpremies worden aangewend om de pensioenen van de huidige pensioengerechtigden uit te betalen. Het gevaar van een dergelijke financieringswijze is dat voor de huidige premiebetalers later onvoldoende pensioen beschikbaar is door de toenemende vergrijzing. Voor de zorgfinanciering in Nederland ontstaat een dergelijk probleem. De nu afgedragen ziektepremies worden aangewend voor de huidige zorgbehoefte. Omdat door de vergrijzing de toekomstige zorgbehoefte stijgt, terwijl de afgedragen ziektepremies dalen (vanwege de kleinere beroepsbevolking), zal een gigantisch tekort ontstaan. Roland Berger pleit dan ook voor een zorgfinanciering waarbij net als bij pensioenen nu gespaard wordt voor toekomstige behoeftes.
Het zorgstelsel zal volgens Roland Berger meer effectief zijn als de zorgnemer zelf de grootte van de spaarpot mag koppelen aan zijn eigen zorgbehoefte. Zo zou de patiënt bijvoorbeeld kunnen kiezen welke medische behandelingen hij wel noodzakelijk acht en welke hij achterwege wil laten. Een deel van de spaarpot zou daarbij altijd bestemd moeten blijven voor collectieve uitgaven.
‘De uitdaging is keuzevrijheid creëren met behoud van toegankelijkheid en solidariteit. Het pensioenstelsel biedt daar een uitstekende basis voor,’ aldus Gupta. ‘Keuzevrijheid kan acceptatie bevorderen voor de hogere kosten, maar dwingt ook tot het maken van belangrijke keuzes. Echte winst kan behaald worden als de patiënt zelf bewust wordt van zijn keuzes en de gevolgen daarvan ondervindt. De zorgverlener zal dan betere en goedkopere producten ontwikkelen en aanbieden.’
Bron: ZN
