Het verlies van het vermogen om normaal te kunnen lopen is een veelvoorkomend probleem bij de ziekte van Parkinson. Patiënten zelf ontdekken echter regelmatig innovatieve compensatiestrategieën om deze loopproblemen te omzeilen. Het boeiende is dat deze enorm variëren: van het maken van schaatsbewegingen, het gebruikmaken van een step of het kijken naar de strepen van een zebrapad. Onderzoekers van het Radboudumc hebben voor het eerst een overzicht gemaakt van alle bekende compensatiestrategieën. Deze lijst, die op 25 maart verscheen in JAMA Neurology, helpt therapeuten om patiënten beter te helpen met hun loopproblemen.
Veel mensen met Parkinson hebben last van loopstoornissen. Een berucht voorbeeld is bevriezen van lopen, waarbij mensen met Parkinson voor hun gevoel staan vastgeplakt aan de grond. Dit bevriezen treedt meestal op bij het starten met lopen, tijdens draaien, maar ook stress kan het bevriezen uitlokken. Omdat de voeten plots blijven plakken kan de patiënt gemakkelijk uit balans raken en vallen. Bevriezen van lopen heeft daarom een enorme impact op de kwaliteit van leven.
Vaardig op de fiets
Bevriezen van lopen is moeizaam te behandelen met medicatie. Wat vaak wel helpt, is om de aandacht bewust te verschuiven naar het lopen, bijvoorbeeld door het introduceren van een duidelijk doel. Zo kan het helpen om gericht naar objecten op de grond te kijken en daar overheen te stappen, zoals bij een zebrapad. Maar het lopen kan kennelijk ook op heel veel andere manieren verbeteren, bijvoorbeeld door te stuiteren met een bal, door zijdelings te lopen, of door het looppatroon van iemand anders te imiteren. Ook zijn mensen met Parkinson nog heel vaardig op de fiets of op de step. Er zijn al meerdere van dergelijke compensatiestrategieën beschreven, maar tot op heden uitsluitend op basis van losse anekdotes (case reports).
Honderden filmpjes
Dr Jorik Nonnekes en Prof Bas Bloem van het Radboudumc vroegen samen met internationale onderzoekers gedurende vier jaar aan mensen met Parkinson om hun favoriete (en vaak zelf ontwikkelde) compensatiestrategieën te filmen. Zij ontvingen honderden filmpjes en filterden hier 59 unieke compensatiestrategieën uit. Deze waren weer onder te verdelen in zeven hoofdcategorieën, die waarschijnlijk een verschillend onderliggend werkingsmechanisme hebben.
Voor elke patiënt een eigen strategie
Dat een overzicht vooralsnog ontbrak is opvallend, zegt revalidatiearts Jorik Nonnekes: ‘Compensatiestrategieën zijn erg belangrijk bij de behandeling van loopproblemen bij mensen met Parkinson. Mensen met Parkinson krijgen nu niet altijd uitleg over alle beschikbare strategieën; ons overzicht is een eerste stap; zodat mensen wereldwijd kunnen profiteren van een verbeterde mobiliteit en lager risico om te vallen. Het is belangrijk dat alle mogelijke verschillende compensatiestrategieën goed worden uitgelegd, omdat niet iedere strategie bij iedere individuele patiënt even goed werkt. Bij elke patiënt moet dus goed gezocht worden naar de best passende compensatiestrategie, en ons overzicht gaat daar enorm bij helpen. Een belangrijke vervolgvraag voor ons is hoe we kunnen voorspellen welke strategie voor welke patiënt het beste werkt. Dit ga ik nu onderzoeken dankzij een recent toegekende VENI subsidie.’
