Vijftigplussers met een verstandelijke beperking zijn eerder “oud” dan hun leeftijdsgenoten uit de algemene bevolking. Hun kwetsbaarheid komt overeen met gezonde personen van ruwweg vijftien jaar ouder. Om die kwetsbaarheid te verkleinen moet er meer aandacht komen voor een gezonde leefstijl. De fitheid kan en moet worden verbeterd en kan de chronische gezondheidsproblemen in deze groep deels voorkomen. Dit blijkt uit de GOUD-studie (Gezond Ouder met een verstandelijke beperking), die wordt uitgevoerd door Erasmus MC in samenwerking met drie grote zorgaanbieders. In de komende editie van Monitor, het magazine van Erasmus MC, wordt de GOUD-studie uitvoerig belicht.
In de GOUD-studie werkt het Erasmus MC samen met drie zorgorganisaties voor mensen met een verstandelijke beperking: Ipse de Bruggen (Zwammerdam), Abrona (Huis ter Heide) en Amarant (Tilburg). Die zorgaanbieders ervaren dat de gemiddelde levensverwachting van hun bewoners stijgt en zij willen dat graag koppelen aan een betere en langere gezondheid. Zowel voor het welzijn van de mensen zelf, als voor zorgzwaarte en de kosten van zorg is dit van belang.
In samenwerking met prof.dr. Heleen Evenhuis, hoogleraar Geneeskunde voor verstandelijk gehandicapten bij de afdeling Huisartsgeneeskunde van het Erasmus MC, is onderzocht welke verbeteringen mogelijk zijn. In de studie zijn 1050 cliënten van 50 jaar en ouder onderzocht. Zij hebben onder andere lichamelijk onderzoek ondergaan, een fitheidsonderzoek, kregen stappentellers en dagritmemeters mee en zijn gescreend op depressie en angst. Het merendeel van de onderzochte cliënten blijkt een zeer lage lichamelijke activiteit en fitheid te vertonen. Dat kan leiden tot obesitas, depressie, een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, verlies van spiermassa en spierkracht, en als gevolg daarvan afnemende mobiliteit. Verder stapelen chronische gezondheidsproblemen zich op.
Evenhuis: “Uit de analyses blijkt, dat kwetsbaarheid in de populatie met verstandelijke beperkingen al in de leeftijdsgroep 50-64 jaar even vaak voorkomt als in de algemene 65+ populatie. Boven de 65 jaar neemt dat nog fors toe. Mogelijk vormt dit een verklaring voor het idee van ‘eerder oud’.” Er is vaak sprake van relatief vroege achteruitgang van interesses, mobiliteit of zelfstandigheid. De helft van de 50-plussers met verstandelijke beperkingen woont op locaties waar zorg geboden wordt op het niveau van een verzorgings- of verpleeghuis. In de algemene 65+ populatie is dat maar 6%.
Evenhuis: “Die kwetsbaarheid kan worden verminderd door lichamelijke activiteit te stimuleren. Echter, het gaat hier om verandering van leefstijl, en wel door een groep die daarvoor niet of maar beperkt zelf verantwoordelijkheid kan dragen.” Inmiddels is in het GOUD consortium een beweegprogramma op de dagbesteding afgerond (3 keer per week gedurende 8 maanden), gecombineerd met 2 keer per week een educatief programma, leidend tot concrete ervaringen over hoe deze mensen in beweging te krijgen zijn. Evenhuis: “Hoewel de effect-analyses net gestart zijn, is in elk geval al duidelijk geworden dat de activiteiten door de meeste deelnemers zeer gewaardeerd werden. Ook is gebleken dat activiteitenbegeleiders blijvend professioneel gecoacht moeten worden, wil de interventie doelmatig zijn.” Zowel het educatief programma als het beweegprogramma worden in samenwerking met Vilans geschikt gemaakt voor brede verspreiding.
Bron: Erasmus MC
