Een implanteerbaar apparaatje dat met elektrische stroomstootjes de lichaamszenuw nervus vagus prikkelt, onderdrukt de verschijnselen van reumatoïde artritis. De resultaten van een onderzoek bij zeventien patiënten, uitgevoerd door het AMC met medewerking van het Feinstein Institute for Medical Research in New York en het bedrijf SetPoint Medica, verschijnen vandaag online in het wetenschappelijke tijdschrift Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS).
Het is de eerste studie die aantoont dat de zogenoemde reumachip de ontstekingsactiviteit in het lichaam onderdrukt. Hierdoor nemen de klachten van patiënten met reumatoïde artritis (chronische gewrichtsontsteking) significant af. Er waren al resultaten bekend van een kleinere proef in het AMC met minder patiënten die soortgelijke resultaten liet zien. Dat onderzoek is nu uitgebreid tot patiënten die onvoldoende reageerden op meerdere antireuma medicijnen. Verder is het werkingsmechanisme onderzocht.
“Wij hebben nu voor het eerst kunnen aantonen dat het mogelijk is de productie van de ontstekingsbevorderende stof tumor necrosis factor (TNF) te remmen bij patiënten met reumatoïde artritis door middel van stimulatie van de vaguszenuw. Dit leidt tot verminderde ziekteactiviteit”, zegt onderzoeksleider Professor Paul Peter Tak van het AMC. “Het is denkbaar dat deze benadering ook werkt bij andere chronische ontstekingen in het lichaam, zoals de ziekte van Crohn, Parkinson en Alzheimer. De therapie is experimenteel en nog niet beschikbaar voor de patiëntenzorg.”
De nervus vagus is onderdeel van het onwillekeurige zenuwstelsel en reguleert belangrijke processen als ademhaling en hartslag. Bij sommige patiënten met reumatoïde artritis is deze zenuw minder actief. Het doel van stimulatie is de zenuw te activeren. De chip wordt al vijftien jaar toegepast bij de behandeling van sommige vormen van epilepsie. Hierdoor is al veel bekend over de veiligheid van deze benadering. Een neurochirurg implanteert een soort pacemaker (de chip), die de zenuw stimuleert. De patiënt kan de zenuw zelf met een magneet beïnvloeden.
Sommige reumatoïde artritis patiënten die deelnamen aan dit onderzoek reageerden onvoldoende op de zogenaamde ‘biologicals’ zoals anti-TNF therapie, maar verbeterden wel na stimulatie van de vaguszenuw. “Deze benadering opent een geheel nieuwe weg om reumatoïde artritis te behandelen”, zegt Frieda Koopman, arts-onderzoeker in het AMC die op dit onderzoek hoopt te promoveren.
Het onderzoek naar de reumachip wordt de komende tijd in de Verenigde Staten voortgezet, waarbij de chip eerst verder ontwikkeld wordt. Nu dit wetenschappelijk onderzoek in Nederland is afgerond, behandelt in het AMC geen nieuwe patiënten meer met de reumachip. Wanneer hij op de markt komt, is nog onduidelijk, maar daar gaan volgens de onderzoekers nog zeker vele jaren overheen. In het AMC gaat het onderzoek met het nieuwe apparaat verder bij de ziekte van Crohn, een chronische ontsteking van de darm.
