Bij mensen met chronische pijn onderin de rug werkt een nepbehandeling beter dan geen behandeling. Maar het effect van de placebobehandeling is klein en van korte duur. Dat blijkt uit een studie van de afdeling Huisartsgeneeskunde van het Erasmus MC.
De wetenschappers voegden de gegevens samen van alle bestaande studies waarin een placebobehandeling van lage rugpijn zonder duidelijke oorzaak werd vergeleken met geen behandeling. Het is de eerste keer dat placebo en geen behandeling voor lage rugpijn systematisch werden vergeleken. Zo’n placebo-behandeling kan bijvoorbeeld bestaan uit nep-acupunctuur, nep-taping, nep-injecties of nepmedicijnen.
Betekenisvolle verbetering
De analyse van de 19 gevonden studies naar chronische lage rugpijn wees uit dat een placebobehandeling de pijnscore meer verbeterde dan geen behandeling. Dit effect hield echter niet langer aan dan 3 maanden en was met 8 punten verschil op een schaal van 0 tot 100 waarschijnlijk niet groot genoeg voor patiënten om van een betekenisvolle verbetering te spreken.
Toch vinden de onderzoekers hun resultaten opvallend. ‘Blijkbaar heeft het bezoek aan een arts of therapeut alleen al effect. We weten niet precies hoe dat precies zit: het kan de witte jas zijn, het interieur van de praktijk of alleen al de aandacht voor de klacht’, aldus onderzoeker Alessandro Chiarotto.
Optimische boodschap
Het verschil tussen placebo en geen behandeling was zelfs vergelijkbaar met het verschil tussen een ‘echte’ behandeling en geen behandeling. Dit laat zien dat er voor chronische lage rugpijn nog weinig effectieve behandelingen zijn, stelt mede-onderzoeker en huisarts in opleiding Rob Strijkers. Hij ziet elke week wel een patiënt met chronische lage rugpijn. ‘Bij een groot deel van de patiënten wordt geen oorzaak gevonden voor de pijn. Tijdens mijn spreekuur probeer ik altijd een optimistische boodschap te brengen, want we weten dat de pijn meestal uiteindelijk vanzelf beter wordt. Mijn advies is daarom: houd hoop, focus op wat er nog wel lukt en blijf in beweging. Ik probeer zo weinig mogelijk zware pijnstillers voor te schrijven.’
Persoonlijkheid
Toekomstig onderzoek moet uitwijzen welke factoren precies bijdragen aan het placebo-effect bij lage rugpijn. ‘Uit onderzoek met hersenscans weten we dat placebo’s het effect van echte pijnstillers kunnen nabootsen. Maar ook de gunstige effecten van sociale ondersteuning, leren door observatie of ervaringen en bepaalde persoonlijkheidskenmerken dragen bij aan pijnverbetering door placebobehandelingen’, weet psycholoog en onderzoeker bij Huisartsgeneeskunde Heike Gerger. Deze combinatie van verschillende factoren zorgt er volgens haar voor dat het placebo-effect verschilt van persoon tot persoon.
‘Als we erachter kunnen komen welke individuen een grotere kans hebben om te verbeteren door placebobehandeling, biedt dat voor huisartsen de mogelijkheid gepersonaliseerde zorg te bieden aan mensen met chronische lage rugpijn’, voegt Chiarotto toe.
Auteur: Berit Sinterniklaas
