Specialist ouderengeneeskunde Leonoor van Dam van Isselt ontwikkelde een revalidatie-zorgpad voor ouderen met de longziekte COPD. In haar proefschrift, dat ze op 4 april verdedigde, concludeert ze dat dit programma zeer effectief is. ‘Het verbetert de kwaliteit van leven en dringt het aantal nieuwe COPD-aanvallen terug.’
Het geriatrische revalidatie-zorgpad, in Deventer ontwikkeld door Zorggroep Solis en de longafdeling van het Deventer Ziekenhuis, richt zich op een groep die eerder tussen wal en schip viel, legt Van Dam van Isselt uit. “Ouderen die met COPD die in het ziekenhuis belanden vanwege een longaanval hebben vaak nog veel bijkomende problemen, zoals andere ziektes en beperkingen. Hierdoor komen zij vaak niet in aanmerking voor de al bestaande revalidatieprogramma’s. Tegelijkertijd ervaren ze wel beperkingen en klachten, zoals somberheid, ondervoeding en slecht slapen. Een ziekenhuisopname is niet voldoende om dit allemaal aan te pakken. Het gevolg is dat deze patiënten steeds weer terugkeren in het ziekenhuis.”
In verpleegtehuis
Ze ontwikkelde en evalueerde daarom een gespecialiseerd revalidatieprogramma voor ouderen met COPD die in het ziekenhuis belanden. Het programma vindt plaats op een geriatrische revalidatie-afdeling, vaak in een verpleegtehuis. Een multidisciplinair team gaat gemiddeld 6 weken aan de slag met bijvoorbeeld fysiotherapie, ergotherapie, logopedie, dieetplannen en uitleg over hoe om te gaan met een chronische aandoening. Eventueel vindt poliklinische nabehandeling plaats.
Het programma bleek een succes. Van Dam van Isselt: “We hebben vooral gekeken naar kwaliteit van leven, omdat COPD niet te genezen is. Die kwaliteit van leven nam significant toe: patiënten hadden minder last van hun ziekte en voelden zich beter. Negentig procent van de patiënten kon na het programma terug naar huis en hadden vervolgens ook minder nieuwe longaanvallen.”
Pijn slecht onderkend
In het programma is ook nadrukkelijk aandacht voor palliatieve aspecten, zoals pijnbestrijding. “Veel ouderen met COPD hebben last van chronische pijn in hun nek, schouders en hun borst. Het is een slecht erkende klacht: zorgverleners vragen er niet naar en patiënten klagen er niet over”, legt Van Dam van Isselt uit. Toch is het volgens haar juist heel belangrijk om erover te praten. “De pijn verergert ook de andere problemen: minder bewegen, slechter slapen en een slechte eetlust. Die combinatie kan indirect weer leiden tot verdere achteruitgang en nieuwe COPD-aanvallen.”
Van Dam van Isselt blijft verbonden aan het LUMC als senior onderzoeker om het programma verder te ontwikkelen. “Omdat het in de praktijk is gemaakt, kunnen wij en anderen er meteen mee aan de slag. Het plan is om onze aanpak uit te schrijven en aan te bieden aan centra in de regio. Dat doen we in samenwerking met Universitair Netwerk voor de Care sector Zuid-Holland (UNC-ZH).”
Meer weten? Lees het proefschrift ‘Geriatric Rehabilitation for older patients with COPD; integration of rehabilitation and palliative care’.
