Patiënten met een neurologische aandoening hebben vaak loop- en balansproblemen. Het is niet geheel duidelijk hoe deze problemen ontstaan en effectieve behandelopties zijn beperkt. Jorik Nonnekes van het Radboudumc ontrafelde een deel van de onderliggende mechanismen van de loop- en balansproblemen door de patiënten te laten schrikken. Daarnaast schreef Nonnekes een behandelprotocol voor ‘bevriezen van lopen’, een veel voorkomende loopstoornis bij parkinsonpatiënten. Dit behandelprotocol is gepubliceerd in Lancet Neurology en inmiddels in gebruik genomen in de klinische praktijk.
Veel neurologische ziekten leiden tot loop- en balansproblemen. Hierdoor zijn mensen minder mobiel en zelfstandig. Daarnaast leiden loop- en balansproblemen vaak tot een val, waardoor mensen blessures kunnen oplopen. Jorik Nonnekes vergeleek de loop- en balanshandhaving van gezonde mensen met die van twee groepen neurologische patiënten: mensen met hereditaire spastische paraplegie (HSP) en mensen met de ziekte van Parkinson. HSP en de ziekte van Parkinson zijn beide aandoeningen van het zenuwstelsel waarbij symptomen in de loop van de tijd toenemen. HSP uit zich in een toenemende stijfheid en spierzwakte in beide benen.
Hard geluid
Nonnekes keek specifiek naar de bijdrage van een onderdeel van de hersenstam (de reticulaire formatie) aan loop- en balansproblemen. Hij voerde balanstesten uit en liet de proefpersonen, gelijktijdig met de balansverstoringen, schrikken met onverwachte luide geluiden. Het bleek dat mensen met HSP sneller herstelden van een balansverstoring als er tegelijkertijd een luid geluid werd aangeboden. Dit zette Nonnekes op het spoor om de rol van de reticulaire formatie bij mensen met HSP te ontrafelen.
Compensatie
De reticulaire formatie is betrokken bij het aansturen van bewegingen. Nonnekes toonde aan dat dit onderdeel van de hersenstam extra actief is bij patiënten met HSP, terwijl bij patiënten met parkinson een verminderde functie van de reticulaire formatie waarneembaar is. Dit leidt bij HSP waarschijnlijk tot het compenseren van de symptomen en bij parkinsonpatiënten lijkt dit juist bij te dragen aan het ontstaan van bevriezen van lopen. Bij bevriezen van lopen hebben mensen het gevoel dat de voeten plotseling vastgeplakt zitten aan de grond.
Naast deze studies schreef Nonnekes met een internationale groep experts een behandelprotocol voor bevriezen van lopen. Het behandelprotocol bevat tips voor behandelaars en een stroomschema met behandelopties welke inmiddels gebruikt wordt in de dagelijkse klinische praktijk.
Beste proefschrift
Jorik Nonnekes promoveerde eind 2015 cum laude op zijn onderzoek. Op 27 april ontvangt hij de ‘European Academy of Rehabilitation Medicine Prize’. Deze vakprijs wordt jaarlijks uitgereikt voor het beste en meest aansprekende proefschrift van de revalidatiegeneeskunde in Europa.
