Hartrevalidatie na een hartinfarct, hartoperatie of pijn op de borst leidt tot minder ziekenhuisopnames en verbetert de kwaliteit van leven van hartpatiënten, zo blijkt uit een grote overzichtsstudie geleid door het Radboudumc. Het onderzoek laat zien dat dit voor alle groepen patiënten geldt, en dat de verbetering in kwaliteit van leven door deelname bovendien sterker toeneemt bij kort of praktisch geschoolde mensen. Hiermee draagt hartrevalidatie bij aan de afname van gezondheidsverschillen.
In Nederland kregen in 2023 ongeveer 66.000 mensen een hartinfarct en meldden ongeveer 27.000 nieuwe patiënten zich met pijn op de borst (angina pectoris). Internationale richtlijnen stellen al decennia dat mensen met deze aandoeningen aan de kransslagaders in aanmerking komen voor hartrevalidatie.
Dit programma bestaat uit begeleide lichaamsbeweging, zoals wandelen of fietsen, vaak gecombineerd met voorlichting en sociale ondersteuning. Hartrevalidatie heeft meerdere doelen. Een belangrijk doel is om te zorgen dat hart- en vaatziekten niet opnieuw optreden. Deze vorm van secundaire preventie draagt bij aan een betere gezondheid. Bovendien zorgt het programma ervoor dat mensen zich beter voelen en minder klachten ervaren.
Beweging als medicijn
Voor een grote overzichtsstudie hebben onderzoekers onder leiding van het Radboudumc de gegevens van bijna 5.000 mensen met kransslagaderverkalking uit acht recente internationale studies samengevoegd. De helft van de deelnemers volgde een hartrevalidatieprogramma, de andere helft niet. De onderzoekers wilden weten hoe goed deze programma’s werken in de huidige medische praktijk, en of ze voor sommige mensen beter werken dan voor anderen.
De resultaten laten zien dat hartpatiënten die deelnamen aan hartrevalidatie in de drie jaar na dat programma minder kans hadden om in het ziekenhuis te belanden, zowel door nieuwe hartproblemen (38%) als door andere oorzaken (32%). Ook rapporteerden zij een betere kwaliteit van leven tot een jaar na afloop van het programma. Er werd geen verschil gevonden in levensduur tussen beide groepen.
Extra voordelen voor kwetsbare groepen
Ook zagen de onderzoekers dat sommige mensen extra baat hadden bij hartrevalidatie. Dit geldt in het bijzonder voor mensen met fysieke klachten, zoals een slechtere conditie, een eerdere hartziekte of een verminderde hartfunctie. Ook bleek dat door hartrevalidatie de kwaliteit van leven van praktisch geschoolde mensen meer verbeterde dan van theoretisch geschoolde mensen. Juist patiënten met meer hartklachten of een hogere ziektelast worden in de praktijk minder vaak doorverwezen, wat kan bijdragen aan een toename in gezondheidsverschillen.
Niels Stens, eerste auteur van het artikel: ‘Deze resultaten laten zien dat iedereen met specifieke hartklachten baat heeft bij hartrevalidatie. Het biedt gezondheidswinst voor een brede groep mensen met hartproblemen, waarbij het niet uitmaakt of je jong of oud bent, man of vrouw en of je meer gezondheidsproblemen hebt of niet. Hiermee laten we zien dat deze vorm van preventie zin heeft voor iedereen.’
Betere toegang en preventie
Ondanks dat hartrevalidatie sterk wordt aanbevolen in internationale richtlijnen, blijft de deelname relatief laag. ‘Uit eerder onderzoek van het Radboudumc weten we dat ongeveer een derde van de mensen met hart- en vaatziekten hartrevalidatie krijgt. Hier valt dus nog enorme winst te boeken, aldus hoofdonderzoeker Dick Thijssen. Hij pleit voor betere toegang en verwijzing, bijvoorbeeld via automatische systemen, thuisprogramma’s en digitale ondersteuning. Hartrevalidatie voorkomt niet alleen complicaties, maar kan ook bijdragen aan minder grote gezondheidsverschillen. Het verdient daarom een plek binnen zowel de zorg als het preventiebeleid.
