Een recente analyse van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en ReumaNederland bevestigt wat velen in het veld al ervaren: de implementatie van stepped care bij artrose blijft significant achter. Terwijl het aantal patiënten met artrose explosief stijgt – een verwachte verdubbeling tot 3 miljoen in 2050 – wordt de eerstelijns fysiotherapeutische zorg nog onvoldoende ingezet als de hoeksteen van de behandeling die het zou moeten zijn. Dit biedt zowel een uitdaging als een kans voor onze beroepsgroep.
De harde cijfers: een gemiste kans
De data laat een duidelijke discrepantie zien tussen de landelijke richtlijnen en de praktijk. De stepped care-benadering, die conservatieve behandeling zoals fysiotherapie vooropstelt, wordt breed onderschreven. De praktijk is echter weerbarstig:
Pre-operatieve fysiotherapie
Ondanks de afspraak uit 2019 om 75% van de patiënten voorafgaand aan een heup- of knieprothese fysiotherapie te laten volgen, werd dit doel in 2023 bij lange na niet gehaald. Slechts 41% van de patiënten ontving deze zorg.
Verwijzing naar orthopeed
Nog zorgwekkender is de verwijzing naar de tweede lijn. Waar onder koplopers een streefcijfer van 95% is afgesproken voor fysiotherapie voorafgaand aan een consult bij de orthopedisch chirurg, ligt het landelijk gemiddelde op slechts 30%.
Deze cijfers tonen aan dat een groot deel van de patiënten de meest effectieve, minst invasieve zorg misloopt en mogelijk onnodig of te snel in het medisch-specialistische circuit terechtkomt.
Regionale verschillen en de rol van lokale netwerken
De analyse legt ook aanzienlijke regionale verschillen bloot. De kans op fysiotherapie voorafgaand aan een knieprothese is in regio’s als Doetinchem of Zwolle twee keer zo groot als in bijvoorbeeld Heerenveen of Emmen. Dit duidt op sterk variërende zorgpaden en verwijspatronen. Het onderstreept het belang van sterke, lokale netwerken waarin fysiotherapeuten, huisartsen en orthopeden duidelijke afspraken maken en elkaars expertise optimaal benutten.
Wat betekent dit voor uw praktijk?
Voor fysiotherapeuten bieden deze inzichten concrete handvatten:
Positionering
Er ligt een duidelijke kans om de fysiotherapiepraktijk nog sterker te positioneren als hét expertisecentrum voor de conservatieve behandeling van artrose. Het proactief informeren van patiënten en verwijzers over de bewezen effectiviteit van oefentherapie, educatie en leefstijladvies is essentieel.
Samenwerking
Dit is het moment om de samenwerking met huisartsen in uw regio te intensiveren. Ga het gesprek aan over de lokale verwijspatronen. Deel de resultaten van uw behandelingen en benadruk de rol die u kunt spelen in het voorkomen van duurdere en meer invasieve zorg.
Kwaliteitsindicator
Het percentage patiënten dat conform de stepped care-richtlijn wordt behandeld, is een belangrijke kwaliteitsindicator. Het laat zien hoe effectief we als beroepsgroep zijn in het realiseren van ‘de juiste zorg op de juiste plek’.
De NZa zal de komende tijd het gesprek met alle betrokken partijen intensiveren. Als fysiotherapeuten hebben we de data nu in handen om onze onmisbare rol in de toekomstbestendige artrosezorg kracht bij te zetten en op te eisen.
