Nijmeegse onderzoekers gaan in kaart brengen hoe basisschoolkinderen van groep drie tot en met acht schrijven. Daarvoor ontvangen ze ruim vier ton subsidie van NWO. Een vergelijkbaar onderzoek naar wat basisschoolleerlingen lezen, ook door NWO gefinancierd, is gaande.
De projecten leveren enerzijds informatie over wàt basisschoolleerlingen aan leesmateriaal voorgeschoteld krijgen en anderzijds wat ze hebben geleerd uit les- en leesboeken , films, websites en stripboeken. Dit nieuwe onderzoek naar hoe kinderen schrijven wordt geleid door dr. Agnes Tellings van het Behavioural Science Institute en dr. Nelleke Oostdijk van het Centre for Language Studies .
Lezen
Agnes Tellings: ‘Ons eerste project BasiLex is vorig jaar februari gestart. We willen weten wat basisschoolleerlingen aan geschreven materiaal tot zich nemen. Dan heb je het over schoolboeken en leesmethodes, leesboeken, Cito-toetsen, teksten op websites, teksten in films en kinderprogramma’s. Het gaat om een zo representatief mogelijk overzicht van wat kinderen tussen 4 en 12 jaar aan leesaanbod krijgen.’
Die informatie wordt verzameld in een digitaal bestand, dat inmiddels al bijna vijf miljoen woorden omvat . Aan de woorden in dat bestand worden gegevens gehangen voor diverse woordkenmerken zoals lengte, aantal lettergrepen, woordfamilie, frequentie. Van al die kenmerken is uit eerder onderzoek bekend dat ze invloed hebben op hoe woorden verwerkt worden in ons hoofd. Uit al deze gegevens wordt een woordenlijst van 20.000 woorden samengesteld die vervolgens weer wordt teruggekoppeld op leerkrachten met de vraag of dit ook inderdaad de belangrijkste woorden zijn om te leren gedurende de basisschool.
.. en schrijven
Het eerste project gaat over input: wat lezen de kinderen, Dit nieuwe project BasisScript gaat over de resultaten: hoe schrijven basisschoolkinderen. Tellings: ‘We benaderen hiervoor basisscholen uit heel Nederland met het verzoek om mee te werken. We vragen ze om ons twee keer per jaar schrijfopdrachten van leerlingen te sturen, zowel van dictees als van vrije opdrachten zoals een opstel. Die teksten gaan we vervolgens analyseren op dezelfde kenmerken als in het eerste project. We turven dus hoe vaak bepaalde woorden voorkomen, of ze enkelvoudig of samengesteld zijn, of ze horen tot een grote of juist tot een kleine woordfamilie. Ook uit BasiScript komt een woordenlijst voort, met 20.000 woorden die kinderen zelf vaak gebruiken. In totaal denken de onderzoekers zo’n 12 miljoen woorden te verzamelen.
Schoolmethoden
Tellings: ‘Als je informatie hebt over wat kinderen aan woorden en woordkennis aangeboden krijgen in lesmethoden en je weet welke woorden en woordconstructies ze gebruiken in de teksten die ze zelf schrijven, dan kun je daaruit ook veel afleiden over de gebruikte lesmethoden. BasiLex en BasiScript samen leveren optimaal vergelijkingsmateriaal voor het taalonderwijs.’
Tellings en Oostdijk hopen voor de zomervakantie de scholen benaderd te hebben en vervolgens zal het nog drie jaar duren voor al het materiaal is verzameld en geanalyseerd. Dit ook omdat ze de kinderen graag drie jaren willen volgen. Ze verwachten dat de gevalideerde BasiLex-woordenlijst voor het basisonderwijs vanaf 2014 gebruikt kan worden. Vanaf 2016 kan daar dan de woordenlijst uit BasiScript tegen af worden gezet.
Bron: UMC St. Radboud
